مراحل پخت نان خانگی سنتی به زبان سمنانی (نون دَِبَِستیُن nun dεbεstyon)

داستان پخت نان خانگی:

   هَمون طوری کو اطلاع دارین تا سی سالی پیشی سَِمَِنییُن دَنین کییَه نون دَِمَِبَِست. اصلَن واژاری نون قبیل نَِدَِرشُن. واژاری پی نون هاگیت بَد مَِذونِشُن. وختی مَِگییشُن ای نفری نفرینی هاکرن ماشُن: ایلایی تَه سُفرَه واژار کِه.

    وَختی کو خیال دَِرشُن نون دَبَِستَن، مَِگییا نونَِوِن خَبَِر کَِرَن و وَخت ژین پی هارَن. قَبلی اَِنی کو نونَِوِه بِین، مو پییَِر ای عالمه هیزم مِیریند و هما حیاط، پُری هیزُمی مَِبا. هَما هَم هیزُمی دَمی مُطبَقی کوت مَِکَِرمُن.

  اونَِرویی کو قَِرار با نون دَبَِستَن، مَِگییا مُطبَق هارینَن و کَِلین خاکَِستری اضافی بیرین ریژَن. قراره هَِرین صُبی گَهی، نونَِوا وُ ژین وَردستی بِین هما کییَه.

: حُکمَن مَِگَِتُن بَزُنین کو نونَِوِن وَردستی کییَن.

: نونَِوا کو نون دَِمَِبَِستِه.

: اییَه وَردَستَه، گُندَه گیرِه، یا خَمیر گیرَه، کو ژین کاری آرد خَمیر کَِرییُن با وُ گُندِه بَِتّییُن.

: وختی کو آرد خمیر کَِردِش و خا هُم بوکّووآتِش، اُوزا هم دَِلَه دومَِریژِه تا خَمیر وَِرِه.

: اینییَه وَردَستَه، کاریگَِرِه، کو هیزم میاره وُ کَِلَه روشن مَِکَِرِه وُ هروَخت لازم بو هَمُنونَه چایی بیارَه.

: کَِلَه کو خا داغ وابّییَه، همه مشغولی کارین مَِبین.

: تَیی کَِلین، اییَه لُو دَرِه کو به بیرینی رِی داره، بابتی اَِنی کو کَِلین هوا میزُن کَِرَن. اَِن لُووین اسم کَِلَه وَرَه یَه. اَِن کَِلَه وَرَه کو باتَن بَِه یادی اییَه مَثَِلین کَِتون. وچیی کو همیشه ژو هَلِه خاکنی بین یا نشتی بِین، ژو ره ماشون: کَِلَِه وَرَه خوس. یَنی مَِثلی اَِنی کو پَلی کَِلین خوت بیچی کو اَِنجور ژو هَلِه خاکَِنییَن.

: جلویی اَِنَه لُووین، کو معمولَن بیرینی مُطبقی با، آجُرَه یا ای تَِکَه سُوْنگ دَِمَِندِشُن.

: وختی هم کو کَِلَه روشن مَِکَِرشُن، اَِنَه آجُرَه یا سُوْنگ تَِکَه دَمی لُووین پی مِشُّن تا هوایی ویشتری تَیی کَِلین شو وُ رِیکتری هیزُم دَگیرییِه.

: وختی کو کامَِلَن آتش دَِگیریّا و کَلَه داغ وابّییَه، آجُرَه یا سُنگ تَکَه جَِلُووی لُووین مَِندَن تا آتشی تیی کَِلین، بیخودی نُووَِشّییِه.

وَختی نون دَِبَِستییُن تَم بَِبا، اَِنَه آجُرَه یا سُوْنگ دَمی لُوْوین دَِمَِندِشُن، تا روزایی عادی، رووآ یا میش یا حِیوُنی دیگه یی دَِلَه لُوْوین نَشو.

=======================

: وَختی کو خَمیر خا وَِرَِما، خمیر گیرَه یا هَمون گُنَد گیرَه، جَل جَل شورو مَِکَِرِه بَِه خَمیر گَِلوِه کَِردییُن یا گُندِه دُرُست کَِردییُن. 

: اییَم، نون دیم وَِندِه، یعنی مَِگی پَشی لاکین بَنینِه وُ با مرزِه گُندِیی کو گُندَه گیرین بََِچی، دیمَه لاکین پَم واکَِرِه.

: قَبلی اونی کو مَشغولی کارین ببو، آردَه سُفرَه پَم ماکَِرِه، لاکه دیم مَِندِه. ای کاسه پییُنَم، خوشتُن بغلی دستی مَِندِه. مَِذونین آردی رَه کو دیمَه لاکین و دیمَه گُندِه دومَِشُنَن، مایَن «پییُنَه».  

: نون دیم وَِندِه، هَر وَخت مَِگِیش گُندَه پَم واکَِرِه، کَمی پییُنَه دیمی لاکین و دیمه گُندِه دومَِشُنِه و با مَرزِه، گُندا پَم ماکَِرِه.

: خمیر یا هَمون گُندا کو خا پَم وابا، دیمَه مَغَِتِه مَِوَِنِه. مَغَِتَه نونوَِوِن دَس دَرَه.

: نونَِوا هم خمیری کو دیمَه مَغَِتِه پَم وابیچی، دَِلَه کَِلین دومَِماسَِنِه.

: وَختی کو نونَه پُختا وابّییَه، با کسین سیغین پَمَه سَر، نونَه کَِلین پی سیوا ماکَِرِدِش وُ با مَسین ماَشِه نونه کَِلین پی مَِتِش وُ دیمه سفره یی مخصوصی مَِوَِنِدِش. رَسمَ با کو اولَِمین نونَه کو بیرین مِییَِمّییَه، هَمُنُن صَِلَِواتی رایی مَِکَِرَشُن.

: وختی کو دَِرشُن نون دَِمَِبسشُن گایی هم زِیکُنَه چُستا دَِمَِبَِسشُن، کو نِین دَمی دَستَه پایی.

: جایی شما خالی، دیگه اون نون و اون چُستِه بُخوردییُن دَِرد.

=======================

: اَِنَه کاری مُتّصل اَِنجام مَِبا، گایی تا شُم مَِنجیا تا آردی موردی نظری تَم ببو.

: گایی مَِدّیَِت کو اییَه نونَه کَِلین پی سیوا مابّییَه و دیمَه آتَِشی مَِکَِتَه وُ بَِریُن مابّییَه، نونَِوِن با سَری قلابیی کَسین سیغین اون نونَه تَیی کَِلین پی بیرین میاردِش. اونَه کو دیمی آتَِشی مُستَقیمی کَِلین بَِریُن وابیچی ژینَه ماشُّن «کَلوچَه».

: نونی کو کَِلین پی بیرَِنَِما، دَستَه دَستَه مَِبَِرَن دنین مسین اتاق دیمه چُووَِسترین پَم ماکَِرَن تا خا خُشک وابین.

: وختی کو خا نونی خُشک وابِین، آرُم آرُم دَِلَه خُمبِه دو مَِچینشُن.

: آخَِری خمیری هم چُندی فطیری دَِمَِبَِسشُن.

: پیازین نون، قندین نون، کَِلَه خُشکی، وُ خیلی تونایی دیگه یی هَم دَِمَِپَِشسُّن. 

: نونَِوا گاگایی با سَری پَمی مَسینَه سیغین، آتشی تَیی کَِلین جا به جا مَِکَِرِد.

==========================

: نون دَِبَِست کو تَم ببا، صاب کییَه یا هُمسییِه، خوشتُن کَسینه وُ مَسینَه قلیفی میارَن.

: نونَِوا، با مَسینَه سیغین پَمه سَری رَه، آتشی تیی کَِلین، کنار موکّووَه وُ با چُنگَِکی کسینَه سیغین، قلیفی دَِلَه کَِلین دومَِچینه. 

: نونَِوا، مَسینَه سیغین پَمَه سَری رَه، آتشی تیی کَِلین دیمه قلیفُن دومَِریژِه. تا هَِرِن صُبی، اَِن کَِلَِندِه، مَِپیژییَن.   

: هَِرِن صُبی گَهی، هُمسییِه، ایکّه ایکّه مِین و خوشتُن قلیفَه با کَسینه سیغین چُنگَِکینَه، دَِلَه کَِلین پی بیرین میارَن.  

: هُمسییِه، بَعدی اونی کو صاب کییِه پی تشکر هاکَِرشُن، خوشتُن کَِلَِندا مَِبَِرَن تا نوشی جُونی کَِرَن.

: صاب کییَه هَم هر وَخت همه یی افرادی خانوادِه حاضَِر وابِین، خوشتُن کَِلَِندا دله کَِلین پی بیرین میارِه وُ هَمَه دوری سُفره مَِنینَن وُ نوشی جُونی مَِکَِرَن. البته با تشکری کو خُدِه پی ماکَِرَن، ژو نَِعمَِتُن بالا.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

جستجو

آثار و تألیفات

مطالب دیگر

سرگذشت نفت خوریان سمنان

سرگذشت نفت خوریان سمنان

   مولف در مقدمه این کتاب می نویسد: بهره برداری و استخراج نفت در ایران، داستانی گسترده و طولانی دارد که گستردگی آن تقریبا پهنای

تاریخ راه آهن استان سمنان

تاریخ راه آهن استان سمنان

   مولف علاقمند به کارهای پژوهشی است که کسی تاکنون به سراغ آنها نرفته است. وی در پیشگفتار این کتاب(تاریخ راه آهن سمنان) چنین می

گنجینه ای از مثل های گویش سمنانی

بخش ششم از ن  تا  ی (پایانی) 

مثل هائی با اولین حرف( ن  n )   & : نٍدٍرد‌يُن اي جوُر، دٍرد‌يُن هٍزار جور گٍرٍفتاري‌يَه. nεdεrdiyon i jur- dεrdiyon hεzâr jur gεrεftâriya .

گنجینه ای از مثل های گویش سمنانی

بخش پنجم از  گ  تا  م

مثل هائی با اولین حرف( گ  g ) &: گاپاسٍكَه مٍمُنِه، نه بويي دارِه نَه دَم.  gâpâsεka mεmone – na boyi dâre na dam.                                   =

ارسال پیام