زمانی که آخرين سالهای دبيرستان رادر سمنان می‌گذراندم، به معنا و مفهوم مثلهای سمنانی که در گفتار مردم کوچه و بازار جاری بود دقت بيشتری کرده و به زيبايی و استحکام اين گونه جملات کوتاه و دارای معانی ژرف پی برده و به منظور ارضای حسّ کنجکاویِ خود، اقدام به جمع‌آوری مثل‌ها نمودم. ولی از فروردين ماه سال 1342 بطور جدّی به اين کار پرداختم. حاصل اين کار، جمع‌آوری بيش از پنج هزار مثل، اصطلاح، کنايه، دعا، نفرين، تهديد، توهين و شوخی‌هاست که به ياری خداوند متعال و لطف ناشر محترم آقای سروش هاشمی مدیر محترم انتشارات آبرخ، در بهار سال 1391 در قالب کتابی به نام «گنجینه ای از مثلهای گویش سمنانی» با مقدمه استاد گرانمایه و چهره ماندگار کشور مرحوم دکتر منوچهر ستوده، در یکهزار و پانصد دوره دو جلدی چاپ و در اختيار همشهريان عزيز و فرهنگ دوستان محترم قرار گرفت. این کتاب از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، یک بار به عنوان کتاب برگزیده تابستان سال 1391 و بار دیگر به عنوان کتاب برگزیده سال 1391 در زمینه زبان های باستانی انتخاب و معرفی شد.
درکنار جمع‌آوری مثل‌ها، و به منظور گسترش فرهنگِ بومیِ خود، فعاليت‌های ديگری هم به شرح زير داشته‌ام که به ترتیب تاریخ قید می‌گردد.
الف= در سال 1343 با جناب آقای دکتر منوچهر ستوده، استاد محترم دانشگاه تهران در تهيه و دوباره خوانیِ مطالب کتاب «فرهنگ سمنانی، امثال، اصطلاحات و اشعار» همکاری داشته‌ام.
ب= در اواخرسال 1346 در برنامه ی راديويی «فرهنگ مردم» که توسط مرحوم سيد ابوالقاسم انجوی شيرازی در راديو ايرانِ «وقت» اجرا می‌شد، شرکت کرده و چند برنامه به زبان سمنانی ضبط، که در فروردین‌ماه سال 1347 از راديو ايران پخش شد. چند نمونه از مثلهای ارائه شده در آن برنامه، در جلد دوم کتاب «تمثيل و مثل» که به کوشش آقای سيد احمد وکيليان توسط انتشارات سروش در سال 1366 چاپ شده، به نام اينجانب انعکاس دارد.
پ= در بهمن ماه 1383 مقاله ای تحت عنوان «ردّ پای پول در ضرب المثل‌های رايج گويش سمنانی، فارسی و بعضی از کشورهای جهان» برای فصلنامه قومس، از انتشارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان ارسال نمودم که در مجله سال نهم شماره 29 و 30 بهار و تابستان 1384 به چاپ رسيد.
فعالیت‌های فرهنگی که منجر به دریافت لوح سپاس یا تقدیرنامه شده:
1= در دی‌ماه 1383 مقاله ای به «نخستين همايش ملی پژوهشی در گويش سمنانی» که توسط دانشگاه سمنان برگزار شده بود تقديم نمودم که به همين مناسبت لوح تقديری از طرف رئیس دانشگاه سمنان به اينجانب مرحمت گرديد. مقاله مزبور در صفحات 339 الی 360 کتاب «مجموعه مقالات گويش سمنانی» درج گرديده است.
2= در آذرماه 1385 مقاله ای به «نخستين جشنواره پژوهشی گويش‌های شهرستان سمنان» که توسط انجمن اهل قلم سمنان برگزار شده بود، تحت عنوان «مثل، عامل موثر در داد و ستد فرهنگ‌ها» تقديم شد که به همين مناسبت نيز از طرف انجمن اهل قلم سمنان، لوح يادمان به اینجانب مرحمت گرديد. مقاله مزبور در صفحات 32 الی 51 کتاب «سمنان، سرزمين گويش‌ها» به چاپ رسیده است.
3= در اسفندماه سال 1388 مقاله‌ای به «دومین جشنواره پژوهشی در گویش‌های استان سمنان» تحت عنوان «کومش، سرزمین هزار گویش» که توسط انجمن فرهنگ، زبان و ادبیات کومش برگزار گردیده بود ارائه شد که منجربه دریافت لوح تقدیر گردید.
4= در مهرماه 1389 شرکت در «اولین همایش ملی توسعه سمنان» که در محل دانشگاه سمنان برگزار شده بود، با ارائه مقاله‌ای تحت عنوان «سمنان مرکز گویش های محلی و جزیره لهجه‌ها» و دریافت لوح سپاس.
5= در آذرماه 1389 شرکت در «نخستین همایش بین المللی گویش‌های مناطق کویری ایران» که با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دانشگاه سمنان برگزار شده بود با ارائه مقاله «حقیقت و مجاز» و دریافت لوح تقدیر از دانشگاه سمنان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
6= در اسفندماه سال 1389 شرکت در «سومین جشنواره فرهنگ و گویش های استان سمنان» تحت عنوان «گرامیداشت روز جهانی پاسداشت زبان مادری» با ارائه مقاله «اعتقادات و باورهای مردمی» که در انجمن فرهنگ، زبان و ادبیات کومش برگزار شده بود و دریافت لوح سپاس.
7= در مردادماه 1391 دریافت تقدیرنامه از ریاست محترم دانشگاه سمنان جناب آقای دکتر علی خیرالدین به منظور چاپ کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی».
8= در شهریورماه 1391 دریافت لوح تقدیر از «جشنواره شهید رجایی» به مناسبت تلاش ارزنده در طول دوران خدمت در شهرداری تهران و انتخاب اینجانب به عنوان بازنشسته نمونه شهرداری تهران و فعال در امور فرهنگی.
9= در آبان‌ماه 1391 دریافت جایزه و لوح تقدیر از معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت برگزیده شدن کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی» به عنوان کتاب فصل تابستان 1391
10= در بهمن ماه 1391 شرکت در «اولین نمایشگاه آثار علمی، هنری، فرهنگی، ورزشی و آثار ماندگار پیشکسوتان سازمان بازنشستگی شهرداری تهران» و دریافت لوح تقدیر.
11= در بهمن ماه 1392 دریافت جایزه و لوح سپاس از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت برگزیده شدن کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی» به عنوان شایسته تقدیر هیئت داوران سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، در زمینه زبانهای باستانی.
12= در اسفندماه 1392 دریافت تقدیرنامه از سازمان بازنشستگی شهرداری تهران به مناسبت شرکت در« دومین نمایشگاه آثار علمی، هنری، فرهنگی و ورزشی بازنشستگان شهرداری تهران».
13= در اسفندماه 1392 دریافت لوح تقدیر از «شورای اسلامی شهرستان سمنان» به مناسبت برگزیده شدن کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی: به عنوان کتاب شایسته تقدیر هیئت داوران سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.
14= در تاریخ اردیبهشت ماه 1393 دریافت لوح تقدیر از «انجمن مرکزی توسعه و آبادانی سمنان» به مناسبت برگزیده شدن کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی: به عنوان کتاب سال 1392
15= در اردیبهشت ماه 1393 دریافت لوح تقدیر از سازمان بازنشستگی شهرداری تهران به دلیل انتخاب کتاب «گنجینه ای از مثلهای گویش سمنانی» به عنوان کتاب شایسته تقدیر هیئات داوران سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یکی از افتخارات بازنشستگان شهرداری تهران.
16= در تاریخ آبان ماه 1393 دریافت لوح تقدیر از مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان سمنان جناب آقای علیرضا شاه حسینی، به عنوان شرکت در مراسم بیست و دومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران.
17= در تاریخ آبان ماه 1393 دریافت لوح تقدیر از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان جناب آقای محمدرضا سوقندی، به عنوان تلاش در عرصه نشر و توسعه کتابخوانی به ویژه انتشار کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی» به عنوان خادم فرهنگ مکتوب.
18= یکی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی اینجانب، تألیف کتاب دو جلدی «فرهنگ واژگان فارسی به سمنانی»، (گنجینه‌ای از واژه‌ها و اصطلاحات فارسی به سمنانی) شامل یکهزار و دویست صفحه است. این کتاب نیز به همّتِ آقای سروش هاشمی مدیر محترم انتشارات آبرخ سمنان در سال 1394 چاپ و منتشر و در تاریخ پانزدهم بهمن ماه 1394 توسط آقای مسعود سلطانی فر معاون محترم رئیس جمهور و ریاست سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری و آقای محمدرضا خباز استاندار محترم استان سمنان هم زمان با افتتاح هتل گوت که مال و پارک آبی سمنان، در سالن بزرگ همایش آن هتل رونمایی شد.
کتاب مزبور مورد تأئید مدیر محترم گروه زبانها و گویش های ایرانی و معاونت محترم علمی فرهنگی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز قرار گرفته است.
19= در تاریخ آذرماه 1394 دریافت لوح سپاس از رئیس دانشکده علوم انسانی جناب آقای دکتر بهروز گل‌محمدی و دبیر نشست و مدیر گروه زبان‌شناسی همگانیِ دانشگاه سمنان جناب آقای دکتر حسین رضویان، به منظور ارائه مقاله به نخستین نشست تخصصی نظام نوشتاری و خط گویش سمنانی.
20= در تاریخ بهمن ماه 1394 دریافت تقدیرنامه از استاندار محترم استان سمنان جناب آقای محمدرضا خباز، به منظور تلاش در ثبت ملی زبان سمنانی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، در مراسم رونمایی از کتاب «فرهنگ واژگان فارسی به سمنانی».
21= در تاریخ بهمن ماه 1394 دریافت لوح سپاس از مدیر عامل «انجمن دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی سمنان» جناب آقای مهندس غایبی، به عنوان یکی از حافظان فرهنگ، آداب و رسوم و زبان مادری.
22= در شهریورماه 1396 دریافت تقدیرنامه از مدیرکل محترم صدا و سیمای استان سمنان جناب آقای محمد منتظرحجت، و فرماندار محترم سمنان جناب آقای سید عباس دانایی، به منظور ترویج فرهنگ فولکلور و شرکت در برنامه های رادیویی شب های نقره‌ای.
23= در تاریخ تیرماه 1396 دریافت لوح سپاس از دبیر شورایاری و مسئول هیئت امنا و مدیر محلّه شهرک اکباتان تهران، به عنوان یکی از فرهیختگان ساکن این شهرک.
24= در تاریخ دی ماه 1396 دریافت لوح تقدیر از مدیت محترم کانال یک سمنان در فضای مجازی، جناب آقای اردلان وفا، به عنوان تلاش در ثبت ملی زبان سمنانی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور.
25= در تاریخ اسفندماه 1396 دریافت لوح سپاس از مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان سمنان جناب آقای نورعلی غلامحسین نیا سماکوش، به عنوان قدردانی از نویسندگان، مؤلفان و فعالان فرهنگ مکتوب استان سمنان.
26= در تاریخ دی ماه 1397 ارائه مقاله به «چهارمین همایش ملی قومس شناسی» با ارائه مقاله «فرهنگ مردم و ضرب‌المثل های رایج در زبان سمنانی» و دریافت لوح سپاس از دبیر محترم آن همایش جناب آقای دکتر حسن شادپور، و مدیرکل محترم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان جناب آقای علی اصغر فضیلت.
27= در تاریخ دی ماه 1397 دریافت لوح تقدیر از مدیرکل کتابخانه های عمومی استان سمنان، جناب آقای نورعلی غلامحسین نیاسماکوش به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی.
28= در تاریخ دی ماه 1397 دریافت لوح سپاس از مدیران محترم زورخانه شهیدان بستان شهرستان سمنان جناب آقای عبدالرضا زیاری، جناب آقای رمضان دهرویه و جناب آقای سلیمان دهرویه، از پیش کسوتان ورزش باستانی و پهلوانی و زورخانه‌ای شهرستان سمنان، به عنوانِ فرزند ارشد پهلوانِ پیشکسوتِ ورزش باستانی و کشتی پهلوانی شهرستانِ سمنان، مرحوم پهلوان عبدالعلی وزیری و پیشکسوت در عرصه فرهنگ و گویش این دیار و به نمایندگی از طرف خانواده فرهنگی ورزشی وزیری.
29= در تاریخ دی ماه 97 دریافت لوح سپاس از رئیس هیئت مدیره انجمن دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی سمنان جناب آقای دکتر علی خیرالدین، به عنوان یکی از تلاشگران در گسترش گفتار و نوشتار زبان سمنانی.
30= در تاریخ دی ماه 1397 دریافت تقدیرنامه از جناب آقای غباس بابائی سرپرست سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری سمنان، به عنوان نویسنده و پژوهشگرفرهنگ عامه و زبان سمنانی.
ضمناً اضافه می‌نماید که در روز پنجشنبه 15/11/1394 به همّت جناب آقای علیرضا شاه حسینی مدیرکلِ محترمِ وقتِ کتابخانه‌های عمومی استان سمنان، مراسم نقد و بررسیِ کتابِ «گنجینه ای از مثلهای گویش سمنانی» در سالن کتابخانه مزبور با حضور جناب آقای دکتر حسن ذوالفقاری مدرس محترم دانشگاه تربیت مدرس تهران که خود صاحب تألیفات متعددی از جمله کتاب «فرهنگ بزرگ ضرب المثل‌های فارسی» هستند، و تنی چند از صاحبان قلم سمنان ترتیب دادند. جناب دکتر ذوالفقاری در این مراسم ضمن راهنمائی‌های لازم نقاط ضعف و قوت کتاب را بیان فرموده و دوستان سمنانی نیز ضمن تأیید فرمایشات ایشان، نظرات مفید و سازنده خود را نیز بیان داشتند.
جنابان آقایان دکتر حسن ذوالفقاری و علیرضا شاه‌حسینی و اینجانب در مراسم نقد و بررسی کتاب گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی. 1394/11/15
از آنجائی که کتاب «گنجینه‌ای از مثلهای گویش سمنانی» مورد توجه خاص و عام قرار گرفته، لذا لازم دانستم که ویژگی‌های این کتاب را به نسبت سایر کتاب‌های مشابه بیان نمایم.
ویژگی‌های مطالب کتاب «گنجینه‌ای از مثل های گویش سمنانی» عبارتند از:
1 = نگارش مثل به زبان سمنانی به ترتیبِ حروفِ الفباء فارسی و با توجه به مصوتِ اولین حرفِ مثل و علامت گذاری «اعراب‌گذاریِ» آن جهت صحیح خواندن.
2 = آوانگاری مثلِ با حروف شناخته شده لاتین .
3 = ترجمه تحت‌اللفظی مثل.
4 = تفسیر و توضیح درمورد کاربرد و یا کاربردهای مختلفِ مثل.
5 = نقل روایت‌های دیگر مثلِ مورد نظر.
6 = نقل مترادف‌های مثل.
7 = نقل نظایر فارسی و یا نظایر سایر گویش‌های ایرانی با ذکر مأخذ.
8 = نقل مثلهای مشابهِ معنایی در بعضی از فرهنگ‌های غیر ایرانی با ذکر مأخذ.
9 = ترجمه واژه‌های قدیمی و نامانوس سمنانی، با استفاده از فرهنگ لغات گوناگون و با ذکر مأخذ.
10 = نقل داستان یا لطیفه مربوط به مثل، بمنظور تفهیم بیشر و یا لطافت موضوع با ذکر مأخذ.
11 = بالاخره نقل ریشهِ تاریخی و ماخذ بعضی از مثل‌ها.
12 = اعمال خودسانسوری در مورد بعضی از مثل‌هایی که کلمات مستهجن داشت و جایگزین کردن واژه مناسب و گذاشتن علامت قیچی در ابتدای مثل مربوطه.
13 = تعین مأخذ بعضی از مثل‌هایی که از کتب سایر مؤلفین محترم برداشت شده با علامت مخصوصی که برای آن کتاب در نظر گرفته شده.
14= تنظیم مثل‌ها به ترتیب حروف الفبای فارسی، با توجه به مصوت مربوطه و تنظیم فهرست مثل‌ها بر همین اساس در ابتدای کتاب.
15 = تنظیم فهرست موضوعی مثل‌ها، در آخر کتاب.
15 = ذکر منابع و مأخذ مورد استناد در آخر کتاب.
ضمناً با صرف وقت چندین ساله و تلاش پیگیر شبانه‌روزی، سعی خود را جهت تدوین و تنظیم و حفظ آنچه که می رفت تا در تند بادِ تبادلِ فرهنگ‌ها محو گردد، بکار بسته‌ام، امیدوارم که موفق بوده باشم از طرفی معتقدم که:
به راه بادیه رفتن، به از نشستن باطل که گر مراد نجویم، بقدر وسع بکوشم
پژوهشگر و گویشور زبان سمنانی
ذبیح الله وزیری«وزیری سمنانی»
اسفندماه 1397
==========================================
تصاویر افتخارت ذبیح‌الله وزیری سمنانی:
نگارینه اهدائی سازمان بازنشستگی شهرداری تهران به مناسبت شرکت در اولین نمایشگاه آثار بازنشستگان پیشکسوت شهرداری تهران در بهمن ماه سال 1391 
بهمن ماه سال 1392 در تالار وحدت در حال گرفتن جایزه و لوح تقدیر به مناسبت برگزیده شدن کتاب (گنجینه ای از مثل های گویش سمنانی) به عنوان کتاب برگزیده داوران کتاب سال 1391 
در حال دریافت تقدیرنامه بیست و دومین دوره جایزه کتاب ویژه فصل تابستان 1391 از سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 
مولف در کنار استاد ارجمند جناب آقای دکتر منوچهر ستوده، یکی از چهره های ماندگار ایران زمین و راهنما و مشوق تألیف کتاب (گنجینه ای از مثل های گویش سمنانی) 
دی ماه 1383 شرکت در (نخستین همایش ملی پژوهشی در گویش سمنانی) دانشگاه سمنان در حال ارائه مقاله 
بهمن ماه 1394 در مراسم رونمایی از کتاب فرهنگ واژگان فارسی به سمنانی توسط معاون رئیس جمهور و رئیس محترم وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آقای مسعود سلطانی فر و آقای محمدرضا خباز استاندار محترم سمنان 
بهمن ماه 1394 در مراسم رونمایی از کتاب فرهنگ واژگان فارسی به سمنانی توسط معاون رئیس جمهور و رئیس محترم وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آقای مسعود سلطانی فر و آقای محمدرضا خباز استاندار محترم سمنان 
دومین نمایشگاه آثار پیشکسوتان شهرداری تهران در سالن همایش های برج میلاد سال 1392 
پس از اخذ لوح تقدیر از وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی 
تصویر کتاب دو جلدی (گنجینه ای از مثل هایگویش سمنانی سال 1391 از انتشارات آبرخ سمنان به مدیریت آقای سروش هاشمی 
در مراسم بیست و دومین دوره جایزه کتاب ویژه فصل تابستان 1391 به مناسبت برگزیده شدن کتاب (گنجینه ای از مثل های گویش سمنانی) در سرای اهل قلم تهران، بهمن 1391
