محمدباقر نیّری، در سال 1287 در سمنان متولد شد. پس از فراگرفتن تحصیلات متداوله زمان، در عنفوان جوانی به استخدام ادارهٔ ثبت اسناد و املاک درآمد. بسیاری از مردم سمنان، بخصوص آنان که دستی و یا ذوقی در ادبیات دارند، «محمد باقر نیّری» را به خوبی میشناسند و از او خاطرات خوشی به یاد دارند. نیّری، از طنز پردازان به نام معاصر است. علاوه بر مردم سمنان، بسیاری از شعرای طنز پرداز معاصر ایران نیز ایشان را میشناخته و از مصاحبت او بهرهها بردهاند.
نیّری، فرد فرهیختهای بود و به شهر و همشهریانش عشق میورزید و هیچ گاه از کمک معنوی به آنان دریغ نمیکرد. همچنین، هیچ گاه دوستان خود را فراموش نکرد و به هر طریق ممکن، جویای حال آنان بود و حتّی با دوستانِ شاعرِخود. مخصوصاً مرحوم احمد پژوم شریعتی و مرحوم پهلوان عبدالعلی وزیری مکاتبه شعری داشت که در ادامه نمونههایی از اشعار ایشان آورده خواهد شد.
نیّری، به زبان سمنانی علاقه زیادی داشت و اغلبِ اشعار خود را به زبان سمنانی میسرود. شاهکار اشعار ایشان در سرودن شعر سمنانی، نصابی است به شیوه نصابالصبیان ابونصر فراهی، به روایتی شامل 597 بیت و به روایت دیگر 700 بیت، که لغات و اصطلاحات زبان سمنانی را در قالب اشعار طنز گونه با مهارت خاص، به کار برده و به آن روح و صفا و جذابیّت ویژهای بخشیده است. در واقع این نصاب، میتواند واژهنامهای محسوب شود که بسیاری از کلمات و اصطلاحات اصیل سمنانی را در خود دارد. مردم سمنان، بخشهایی از نصاب سمنانی نیّری را حتّی قبل از انتشار کامل آن، به خاطر سپرده و آن را از حفظ داشتند و در مجامع مختلف بازگو میکردند.
درمورد واژههای به کار رفته در نصاب ایشان، باید به این نکته توجه داشت که شاعر بسیاری از واژهها را به ضرورت شعری، به صورت مجرد و ریشهای آورده است، در حالی که تلفظ و کاربرد این گونه واژهها، حتّی به صورت مستقل، در زبان سمنانی، معمولاً با پسوندی مصوّت همراه است. فیالمثل واژههایی نظیر: «تَِل»، «وَِل»، «تیک» را سمنانیها با افزودن پسوند «اَ a» به صورت: «تَِلَه tεla»، «وَِلَهvεla» و «تیکَه tika» تلفظ میکنند.
از فروردین ماه سال 1323، توسط تعدادی از سمنانیان مقیم تهران، انجمنی پا گرفت که به دور از فراز و نشیبهای اجتماعی و سیاسی کشور به «انجمن سمنانیان مقیم مرکز» نام گرفت. نیّری هم یکی از اعضای اولیه این انجمن بود و در اکثر جلسات این انجمن شرکت میکرد و همیشه اشعاری چه فارسی و چه به گویش سمنانی برای حاضران می خواند و مورد تحسین و تشویق سایر همشهریان خود نیز قرار میگرفت.
نیّری با دوستان خود مکاتباتی نظمی و نثری داشته از جمله با مرحومان علی صحت، احمد پژوم شریعتی، پهلوان عبدالعلی وزیری (پدرم)، محمد احمدپناهی (پناهی سمنانی)، همچنین با استاد فرهنگ شکوهی و بسیاری دیگر از سرشناسان سمنان. نیّری، بعد از آن که توسط احمد پژوم شریعتی از احوال وزیری با خبر می شود، در یکی از شعرنامههای خود برای پدرم که اغلب در گشت و گذار و طبیعت بوده ولی در حال حاضر در بستر بیماری بود نوشته، ضمن احوالپرسی و آرزوی بهبودی ایشان،شعر(زمستان) را که به قول خودشان روح امیدواری از ابیات آن می بارد را نیز برایشان فرستاده بود. بخشی از مکاتبات نیّری با دوستانش در کتاب (نصاب واژگان سمنانی، سروده محمدباقر نیّری و فرهنگ شکوهی، به اهتمام محمدرضا جدیدی، از انتشارات حبله رود سال 1390) چاپ گردیده است. جهت مزید اطلاع شعر (زمستان) نیّری در پِی خواهد آمد.
زمستان
گر زمستان باز آمد غم مخور
باز نوروز آید و اردیبهشت
باز خواند مرغ شب، آوای حق
نغمه بسراید تو را هر بام و شام
می نشینی طرف گل اندر چمن
پای بر سبزه، نظر بر روی گل
با تبسم بوسهها خواهی گرفت
گر نشینی ساعتی بیخود ز خود
گَردِ غم از چهره ات خواهد سترد
پشت کن بر ناکسانِ بی خرد
ساعتی بنشین در آنجا بی خیال
خوب باید عمر انسان بگذرد
در پِی اش آید بهار دلستان
باز آن نقش و نگار دلستان
باز آید بانگ سارِ دلستان
در هوای خوش هزار دلستان
با دلِ خوش در کنار دلستان
دست اندر دستِ یارِ دلستان
از رخِ آن گلعذار دلستان
در کنار آبشار دلستان
آبشار و جویبار دلستان
روی کن بر کشتزار دلستان
با طبیعت کن زمانی عیش و حال
ای خوش آن عمری که اینسان بگذرد
در پاسخ آقای نیّری، پدر این دوبیت شعر را برای ایشان می فرستد:
آرزو دارم خداوند از کَرَم
تا دهم من آن جوانی را خبر
باز گرداند جوانی در بَرَم
آنچه آورده است پیری بر سرم
محمد باقر نیّری که در سال 1287 خورشیدی در سمنان متولد شده بود، در دوازدهم آذرماه 1379در تهران وفات یافت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شده است. روحش شاد.