بر اساس توضیح صفحه 339 جلد اول فرهنگ بزرگ سخن، واژه (از)
1= نشاندهنده ابتدای مکان یا زمان یا امری است. از صبح تا شب. از تهران تا کرج. از یک تا ده. از چند سال پیش. همه روزه از ده تا پانزده ساعت سرگرم کار بود.
2= برای بیان منشأ: ناراحتیشان از من است. همه چیز از خداست. آب استخر از چاه است. از او شادمانی و زو دردمند(فردوسی)
3= به وجود آمده به وسیله، اثرِ: این شعر از فردوسی است. بوفکور از هدایت است.
و …
در زبان سمنانی به جای واژه (از)، با همان معانیِ فوق، از واژه (پی) استفاده میشود، مگر در کلمات مرکب که واژه (از) در آنها جا خوش کرده و همانگونه مورد استفاده قرار میگیرند. چنانچه در زبان سمنانی و در جملات ساده، به غیر از واژه (پی) از واژه (از) استفاده شود، این عمل همان تداخل فارسی در سمنانی است که به اصالت زبان سمنانی لطمه خواهد زد. متأسفانه دیده میشود که بعضی از سمنانیها در صحبت کردن و نوشتن، به جای واژه (پی) از واژه (از) استفاده میکنند و حتّی بعضی از آنان در یک جمله، از هردو واژه (از) و (پی) استفاده میکنند. مثلاً میگویند: از تَِهرون پی بییَِمیچون. یعنی: از تهران آمدهام. یا: اَز کُجِه پی بییَِمیچِه؟ یعنی: از کجا آمدهای؟ یا: اَز اَِنجو پی پِی با. یعنی: از اینجا بلند شو. و … همین است که جوانان ما در آموزش زبان سمنانی سردرگُم هستند. حال به واژههای مطرح شده در ابتدای این بحث میپردازم تا شیوه صحیح کاربرد واژه (از) در زبان سمنانی مشخص شود:
(1)= از صبح تا شب (صُبی پی تا شُم). از تهران تا کرج (تَِهرون پی تا کرج). از یک تا ده (یَکی پی تا دَس). از چند سال پیش (چُن سالی پیشی پی).
در بعضی از جملات فارسی که از واژه (از) استفاده میشود، در زبان سمنانی واژه (از) در معنای جمله مستطر است. مانند: همه روزه از ده تا پانزده ساعت سرگرم کار بود (هَمَه روزَه دَس تا پُنزَه ساعت سَرگَرمی کارین با).
(2)= ناراحتیشان از من است (ژون ناراحتی مو پی یَه). همه چیز از خداست (همه چی خُدِه پی یَه). آب استخر از چاه است (اَِستالین اُو کِئین پی یَه). از او شادمانی و زو دردمند (ژو پی شادَِمُنی و ژو پی دَردمَِندی).
(3)= این شعر از فردوسی است (اَِنَه شَِعرَه فردوسی پی یِه). بوفکور از هدایت است (بوفیکور هدایتی پی یِه). البته در این دو جمله میتوان از واژه (از) استفاده ننمود که در این صورت معنای (متعلق) از آن مستفاد میگردد. (اَِنَه شَِعرَه فردوسی یِه) یعنی: این شعر متعلق به فردوسی است. یا: (بوفیکور هدایتی یِه) یعنی: بوفکور متعلق به هدایت است.
و امّا کاربرد واژه «از» در زبان سمنانی (واژههای مرکب):
واژههای مرکبی چون: پیش از پیشینی (پیش از ظهر). بعد از پیشینی (بعدازظهر).
: بَعدازاَِنی کو تو بییَِمِه، اَ مَِشین (بعدازآن که تو آمدی، من میروم).
: پیش از اَِنی کو تو بیا، اُ بییَِمابا (پیش از آن که تو بیائی، او آمده بود).
چون کاربرد اینگونه واژهها در زبان سمنانی معمول گشته است، لذا همچنان و به همین ترتیب مورد استفاده قرار میگیرند.
==================================