اسامی گیاهان، سبزیجات و صیفیجات به زبان سمنانی به شرح زیر هستند:
آویشن: اُوْویشنَه owvišna گیاهی است دارویی.
ارزن: گُوْوَِرسَه gowvεrsa دانه ریز و براق خوراکی که غذای بعضی پرندگان است و از آن نوعی نان نیز تهیه میشود. گیاه این دانه از خانواده گندمیان است. گاورس. (ج : گُوْوَِرسی gowvεrsi)
اطلسی (گل اطلسی): اَطلَِسییَه atlεsiya.(ج : اَطلَِسی atlεsí)
بابونه: بابونَه bâbuna گروهی از گیاهان علفی که گلها و برگهای معطرِ بعضی از آنها دارویی است و برگ و ساقه آن مصرف خوراکی دارد.
بادرنجبویه: بادرَنجوئَه bâdranjuwa از گیاهان داروئی.
بادمجان (بادنجان): وَِنگُنَه vεngona (ج: وَِنگُنی vεngoni)
بادیانه: بادییُنَه bâdiyona گیاهی است دارویی، خودرو شبیه شِوید.
بارهنگ: سیمَِنج simεnj گیاهی علفی و یک ساله با برگهای درشت، که دانههای ریز آن مصرف دارویی دارد.
باقلا: باکَِلی bâkεli این واژه همیشه به صورت جمع ادا میشود.
بالنگ: بالَِنگ bâlεng میوه ای از خانواده مرکبات که پوست آن فرورفتگی و برآمدگیهای زیادی دارد، از دیگر مرکبات درشت تر است و از پوست ضخیم آن ترشی و مربا درست میکنند.
بالنگو: بالَِنگو bâlεngo گیاهی یک ساله از خانواده نعناع، با برگهایی شبیه برگ ریحان و گل هایی معمولاً به رنگ آبی که تخم آن مصرف دارویی دارد.
بذر سبزیجات: تُخمَه تال toxmatâl دانه قابل کشت سبزیجات، تخم، دانه.
برگ: وَلگَه valga (ج : وَلگی valgi)
برگ چغندر: چُندَِرَه وَلگ čondεra valg آنچه در نظر دیگران ناچیز جلوه می کند، چیز بیاهمیّت.
بَلم: بَلمَه balma علف خودروی که در کنار جوی آب میروید.
بلمستان: بَلَِمَِستُن balεmεston چمنزار، علفزار.
بنفشه: بَِنُوْشَه ( بَِنَِفشَه )bεnowša ( bεnεfša ) از گیاهان کوتاه دو لپه ای جدا گل برگ که بیشتر آنها علفی، زینتی و داروییاند و گلهایی یک رنگ یا چند رنگ دارند که در اوایل بهار میرویند.
(بوته بنفشه: بَِنُوْشَه بُوْنَه bεnowša bowna)
(گل بنفشه: بَِنُوْشَه وَِلَه bεnowša vεla)
بُته مرده: تَقَه بَِمَِردَه taqa bεmεrda ویژگی محصولی مانند طالبی، خربزه و هندوانه که بُته اش خشکیده باشد.
بوته: بُوْنَه bowna:
1: گیاه پرشاخه کوتاهتر از درخت، مانند بوته گل، بوته خار، بوته کوجه فرنگی، بوته بادمجان. 2: درزبان سمنانی به درختچه میوهجات نیز «بُوْنَه» گفته میشود. مانند: وِیمَه بُوْنَه «بوته بادام»، نارَه بُوْنَه «بوته انار»، اَِنجیلَه بُوْنَه «بوته انجیل».
بوته پنبه: وَِشَه بُوْنَه vεša bowna
بوته سیفیجات: تَقَه taqa بوته هایی از قبیل خیار، خربزه، طالبی، هندوانه.
(تُنُک کردن بوتهها: تًغی تُنُک وَِندییُن taqi tonok vεndiyon)
بوته شاهدانه: بَنگَه بُوْنَه banga bowna بوتهای که از آن بنگ درست میکنند. به «شاهدانه» میگویند «کَِنَِغدُن kεnεqdon».
بومادران: بَرچَِکَه barĉεka گیاهی علفی و پایا با بوی تند که سرشاخههای گلدار و برگهای آن مصرف دارویی دارد.
بید (درختِ بید): وییَه دارَه viya dâra درخت یا درختچهای با برگهای دراز و باریک که انواع مختلف دارد و زینتیاند و دارویی. در گویش سمنانی به «درخت بید»، «وییَه دارَه» و به شاخه بید «وییَه شاخا» و به «برگ بید»، «وییَه وَلگَهviya valga» و به، چوبِ درخت بید: وییَه چو viya ču گفته میشود.
بید مجنون: بیدی مَجنونی bidi majnuni
تاج ریزی: کَِلااَِنگیرَه kεlâεngira گروهی از گیاهانِ علفیِ خودرو از خانواده سیبزمینی که میوههای کوچک کروی سفید، زرد، قرمز، سرمه ای یا سیاه دارند و برگ و ساقه آنها مصرف دارویی دارد .
کاسنی: کاسنی kâsni
سبزیجات = سُوْزیجات sowzijât
بذر سبزیجات: تُخمَه تال toxmatâl دانه قابل کشت سبزیجات، تخم، دانه.
اسفناج: اَِسفَِناغَه εsfεnâqa
پونه: پیتَِنَِکَه pitεnεka
پیازچه: پیازچَه piyâzča
تربچه نقلی: تُرُبچا torobčâ
ترخون: تَرخُن tarxon
تَرِه: کَرَه kára
جعفری: جَعفَِرییَه ja,fεriya
ریحان: سَِراسُن sεrâson
سبزی خوردن: نونی سُوْزی nuni sowzi
شاهی (ترتیزک): تَرتیزَِکَه tartizεka
شنبلیله: شُمبیلَه ŝombila
شوید: شَِوَه ŝεva
گشنیز: گَِشنیزی gεŝnizi
مرزه: مَرزَه marza
نعناع: نانا nânâ
باقلا: باکَِلی bâkεli این واژه همیشه به صورت جمع ادا میشود.
برگ: وَلگَه valga (ج : وَلگی valgi)
چغندر= چُندَِر čondεr (ج: چُندَِری čondɛri)
برگ چغندر : چُندَِرَه وَلگ čondεra valg آنچه در نظر دیگران ناچیز جلوه میکند، چیز بی اهمیّت
زردک (هویج بومی)= گَزَِرَه gazεra (ج: گَزَِری gazɛri)
شلغم: (شَلُمی ŝalomi) شَلُمَه alomaš (ج: شَلُمی šalomi)
برگ شلغم: شَلُمَه وَلگ ŝaloma valg
کدو: کَوییَه kaviya (ج: کَوی kavi)
کلم: کَلُم kalom کلم: (ج: کَلُمی kalomi)
برگ کلم: کَلُمَه وَلگ kaloma valg
کلمقمری: کَلُم قُمرییَه kalom qomriya
کلم پیچ: کَلُم پیچ kalompič
سبزیجات کوهی: سُوْزیجاتی کویی sowzijâti kuyi
ریواس: رینَِسکَه rinεska
شنگ: شَِنگَه ŝεnga
==============================
سیفی جات:
بوته سیفیجات : تَقَه taqa بوتههایی از قبیل خیار، خیار چنبر، خربزه، طالبی، هندوانه.
(تُنُک کردن بوتهها: تًغی تُنُک وَِندییُن taqi tonok vεndiyon)
بادمجان (بادنجان): وَِنگُنَه vεngona (ج: وَِنگُنی vεngoni)
(بوته بادمجان: وَِنگُنَه بُوْنَه vεngona bowna)
خربزه: خَربیزَه xarbiza
خیار: جُوْرُنگ jowrong
خیارچنبر: شَِنگ ŝεng
طالبی: طالَِبییَه tâlεbiya
هندوانه: هَِندونَه hεndona
- اسامی گیاهان، سبزیجات و صیفیجات به زبان سمنانی
2 پاسخ