1= شُرشُری وارَِشی پی نَتَِرسا، نُم نُمی وارَِشی پی بَتَِرس.
šoršori vârεši pi natεrsâ. nom nomi vârεši pi batεrs.
: از شُرشُرِ باران نترس، از نَم نمِ باران بترس.
: این مثل در مورد افراد عصبانیمزاج گفته میشود که آنچه در دل دارند به یکباره بیان میکنند و بعد آرام میشود. ولی آنان که میرنجند و حرفی نمیزنند، ولی در غیابِ فرد، نزد دیگران از او سعایت میکنند و باعث تخریب آبروی کسی میشوند کاربرد دارد.
===========
2= ای رو وارَِشَه وُ دَس رو وارَه دارَِش.
i ru vârεša das ru dâra vârεš.
: یک روز باران است و ده روز باران درختی.
: این مثل در بیان پس لرزههای بعد مصیبتی کاربرد پیدا میکند.
========
3= وارَِش مَِشتِه، دارَه وارَِش مَنَِشتِه.
vârεš mεšte – dâra vârεš mεnεšte.
: باران میایستد، باران درختی نمیایستد.
: این مثل درمورد افرادی که در جریانی دخیل نیستند ولی اعمال و رفتار و گفتارشان باعث رنجش میشود کاربرد دارد.
========
4= وارَِش بییَِما دَرزَه دیریکی هُمشِن.
Vârεš biyεmâ darza diriki homšen.
: باران آمد، درز و مرزها پوشانده شد.
: این مثل درمورد فرد بیبضاعتی کاربرد دارد که به نان و نوائی رسیده و مشکلات قبلی خود را برطرف کرده باشد.
===========
5= ای سِیل مَِگی بِی تا اَِن گُندی بَبَِرِه.
i seyl mεgi bey tâ εn gondi babεre.
: یک سیل باید بیاید تا این گند را ببرد.
: این مثل درمورد فردی کاربرد دارد که کارهای خلافی کرده و باعث آبروریزی فراوان شده باشد. لذا با بیان این مثل چنین عنوان می کنند که به این سادگیها نمی توان کارهای خلاف او را برطرف کرد. قدرت زیادی لازم است.
============
6= وارَِشی دَست پس بُوْریچین، نالَِژونین تَیی بَِشتِچین.
vârεši dast pi bowričin – nâlεžonin tayi bεštečin.
: از دست باران فرار کردیم، زیر ناودان ایستادهایم.
: این مثل درموردی فردی کاربرد پیدا می کند که از گرفتاری کوچکی فرار میکرده و ندانسته مبتلا به گرفتاریِ بزرگی میشود.
===========
در وصف شدتِ بارشِ باران:
7= وارَِش مِی بَِرَِقَه لیلِه واری.
vârεš mey bεrεqa lile vâri.
: باران میآید به مانند آبی که از لوله آفتابه میریزد.
===========
8= وارَِش مِی هَنون کو مَِذُن دَِماس ژویری شَه.
vârεš mey hanun ko mεzon dεmâs žowriša.
: آنچنان باران میبارد که بگیری بروی بالا.
===========
به نقل از کتاب (گنجینهای از مثلهای گویش سمنانی)
گویشور و پژوهشگر فرهنگ شفاهی مردم سمنان
ذبیح الله وزیری (وزیری سمنانی)
اردیبهشت ماه 1399
چند ضرب المثل دیگر :
1 : وارَِش مَِشتِه، دارَه وارَِش مَِنَِشتِه.
: باران می ایستد، باران درختی نمی ایستد.
2 : ای رو وارَِشَه وُ دَس رو دارَه وارَِش.
: یک روز باران است و ده روز باران درختی.
3 : وارَِش بییَِما، دَرزَه دیریکی هُم شِن..
: باران آمد، درز و مرز ها به هم آمدند.
4 : وارَِش مِی بَِرَِقَه لیلِه واری.
: باران می آید به مثل لوله آفتابه.
5 : وارَِش مِی هنون کو دَِماس ژویری شَه.
: باران می آید آن طوری که بچسب و برو بالا.
6 : وارَِشی دس پی بُوریچین، ناله ژونین تیی بَِشتِه چین.
: از دست باران فرار کردیم، زیر ناودان ایستاده ایم.
===================