به نظر اینجانب، بعضی از ضرب المثل‌ها و اصطلاحات کاربرد دائمی و بعضی دیگر کاربردشان تابع زمان و مکان است. مثلاً ضرب‌المثلی داریم به این مضمون: اجاره‌نشین و خوش‌نشین.
این ضرب‌المثل مربوط به زمانی بود که هم خانه اجاره‌ای فراوان بود و هم قیمت اجاره‌خانه متعادل. به همین دلیل خیلی از مستأجران هیچگاه زیر بار اوقات تلخی‌ها و بد اخمی‌های موجر نمی‌رفتند و با گفتن این که: اجاره‌نشین و خوش‌نشین، به جای دیگری نقل مکان می‌کردند. ولی امروزه روز این ضرب‌المثل برای بسیاری از مستأجران کاربردش را از دست داده و این قبیل مستأجران با توجه به گرانی اجاره‌خانه و سختی‌ها و هزینه‌های سنگینِ جابجائی، تلاش می‌کنند که با راضی کردن موجر، به جای دیگری نقل مکان نکند.
یکی دیگر از ضرب‌المثل که تابع زمان و مکان است، ضرب‌المثلی است به این مضمون: : کُجا خوشه، آنجا که دل زنمان خوشه.
به عقیده بنده، این ضرب‌المثل می‌تواند مختصِ مردان و جوانانِ مجردی باشد که اختیارشان دست خودشان است. هر وقت یا هر کجا که دلشان خوش است، تصمیم می‌گیرند و می‌روند، امّا، آیا این ضرب‌المثل برای مردانِ متأهل هم کاربرد آنچنانی دارد؟ ممکن است این ضرب‌المثل در خانه‌های مردسالار کاربرد داشته باشد ولی می‌دانیم که همه خانه‌ها، خانه‌های مردسالار نیستند.
فکر می‌کنید اگر همسرِ مردی نخواهد جائی برود، که مرد خانه می‌خواهد برود، مثلاً منزل پدر و مادرش، خواهر و برادرش، یا منزل یکی از دوستان متأهلش، همسرش که نخواهد برود، چه می‌گوید؟
می گوید: من حوصله ندارم، خودت تنها برو. بسیار خوب، یک مرد متأهل چند بار می‌تواند بدون همسرش به خانه پدر و مادر، خواهر و برادر یا دوست متأهلش برود؟ پس آن جائی که مرد متأهل دلش خوش بود، به دلیل بد قِلِقی و نیامدن همسرش، نتوانست برود. امّا، اگر زن خانه بخواهد به جائی که دلش می‌خواهد برود، مگر مرد خانه جرأت می کند بگوید من نمی‌آیم تو تنها برو؟ ممکن است بگوید نمی‌آیم و نرود، ولی زن خانه، بعد از این با او چنان رفتاری خواهد کرد که مرد خانه بار دیگر نه فقط جرأت نکند بگوید نمی‌آیم که زودتر از زنِ خانه آماده رفتن می‌شود. پس، برای مرد متأهل:
: کجا خوشه؟ آنجا که دل زنمان خوشه.
این مثل جدید را به یادگار از اینجانب داشته باشید.
ذبیح الله وزیری(وزیری سمنانی)
1399/03/26
